انواع استرس از دید روانشناسی - بی نهایت اس ام اس

انواع استرس از دید روانشناسی

بر اساس نظر روانشناسان استرس ها را می توان بسته به تاثیرگذاری آن ها در موقعیت های مختلف به چند گروه تقسیم کرد که در ادامه هر یک را بیان می کنیم.

1. استرس فیزیکی

یکی از انواع رایج استرس، نوع فیزیکی آن است که به مجموعه کارها و اتفاقاتی فیزیکی اشاره دارد که موجب ایجاد تنش در افراد می شوند. برای مثال، می توان به مسافرت اشاره نمود. به عبارتی، مسافرت به مناطق مختلف که ساعت خواب فرد را به هم بریزد، می تواند منجر به ایجاد تنش در او گردد. به علاوه، استرس فیزیکی می تواند ناشی از خواب زیاد، خواب ناکافی، بیش ازحد سرپا ماندن یا پیاده روی به مدت طولانی باشد! به عنوان چند مثال دیگر، چنانچه تا کنون در یک روز تعطیل به دنبال فرزندانتان در اطراف پارکی تفریحی دویده اید یا در فرودگاه گیر نموده و با تأخیر پرواز روبرو شده اید، به احتمال زیاد، استرس فیزیکی را تجربه نموده اید.

2. استرس احساسی

این نوع از استرس یکی دیگر از شایع ترین موارد استرس است. استرس عاطفی می تواند ناشی از شکست های عشقی، طلاق، از دست دادن دوستی عزیز یا بحث با همسر باشد که پس از اتفاقات مذکور گریبان گیر افراد می گردد. به علاوه، شکست ها و ناکامی های به وجود آمده در محل کار نیز می توانند زمینه ساز ایجاد استرس های احساسی در افراد باشند. به طور کلی، تمامی مسائلی که موجب احساس افسردگی یا اضطراب در افراد می شوند، منجر به بروز استرس های عاطفی خواهند شد. به عبارت دیگر، علائم استرس های عاطفی بسیار مشابه علائم افسردگی بوده و اغلب تشخیص آن ها از یکدیگر سخت است. به طور کلی، بعضی از بارزترین نشانه های استرس احساسی عبارتند از تغییرات ناگهانی وزن، تغییر در میزان خواب فرد، احساس انزوا و تشویش های ذهنی.

3. استرس تروماتیک (پس از سانحه)

این نوع از استرس اغلب ناشناخته بوده و افراد کمی با علائم آن آشنایی دارند. به طور کلی، استرس تروماتیک نوعی از استرس است که به دلیل آسیب های ناشی از تصادفات یا سوانح مختلف متوجه بدن انسان می گردد و ممکن است موجب آسیب های جسمی، روانی، کما یا حتی مرگ فرد گردد.

در واقع، استرس تروماتیک به دلیل ایجاد یکسری تغییرات فیزیکی ناشی از سوانح احتمالی ایجادشده و موجب تنش و اضطراب فرد می گردد. برای مثال، چنانچه فردی دچار سانحه ای مانند تصادفات جاده ای، سوختگی های شدید و غیره شده و احتیاج به عمل جراحی داشته باشد، استرس تروماتیک تا زمان بهبود کامل بدن فرد با او بوده و می توان گفت که پس از بهبودی از علائم آن کاسته می گردد.

به علاوه، روانشناسان استرس های افراد را بر اساس طول دوره درمان آن ها یا به عبارتی میزان شدت و قوت استرس غالب بر افراد نیز به سه دسته استرس شدید، استرس شدید مقطعی و استرس های مزمن دسته بندی می نمایند که در ادامه به تشریح هر یک از دسته بندی های مذکور می پردازیم.

4. استرس شدید

• موقعیت هایی که درگیر استرس شدید می شوید

یکی از رایج ترین انواع استرس، نوع شدید آن است و به استرسی اشاره دارد که ناشی از یک اتفاق خاص، فشارهای زندگی، احتیاجها، تقاضاها و پیش بینی آینده ای نزدیک بوده و در یک دوره زمانی خاص متوجه افراد می گردد. برای مثال، چند مورد از موقعیت هایی که موجب ایجاد این دست از استرس ها در افراد می شوند عبارتند از:

• تصادفی که موجب آسیب دیدگی خودرو می گردد
• از دست دادن یک قرارداد مهم
• اتمام ددلاین های پرفشار کاری
• مسائل و مسائل مرتبط با بچه ها در مدرسه و غیره

• آسیب هایی که استرس شدید به دنبال دارد

به طور معمول، این نوع استرس با شدت کم برای افراد هیجان انگیز بوده و می تواند تأثیرات مثبتی به دنبال داشته باشد، در حالی که تحمل استرس های شدید در دوره زمانی طولانی تر موجب آسیب های جدی در افراد خواهد شد که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• تنش های احساسی که منجر به ایجاد احساساتی نظیر خشم، تحریک پذیری، اضطراب، افسردگی و … می شوند.
• مسائل عضلانی مانند سردرد، کمردرد و سایر مسائل گوارشی همچون مسائل درد معده، روده، نفخ شکم و سندروم روده تحریک پذیر.
• افزایش فشار خون، افزایش ضربان قلب، تنگی نفس، عرق دست ها و پاها و …

به طور کلی، می توان گفت که آسیب های ناشی از این نوع استرس ها به دلیل کوتاه مدت بودنشان قابل جبران بوده و با در نظر دریافت علائم ناشی از استرس های شدید، قابل کنترل و شناسایی هستند و از همین رو، می توان نسبت به درمان آن ها اقدام کرد. به عبارتی، استرس های شدید در نتیجه یک سری فاکتورهای محیطی و در یک برهه خاص از زندگی افراد رخ داده و در همان دوره نیز قابلیت درمان داشته و برطرف خواهند شد. به عنوان مثال، تنش های ناشی از بحث با اعضای خانواده، جلسات کاری، تصادف با راننده ای دیگر در جاده و غیره از جمله مواردی هستند که منجر به ایجاد استرس های شدید شده و این در حالی است که در همان برهه نیز قابل کنترل و درمان هستند. به علاوه، این گروه از استرس ها به شرطی که قابل کنترل بوده و اختلالی در زندگی روزمره افراد به وجود نیاورند، می توانند تأثیر مثبتی بر عملکرد افراد داشته و منجر به افزایش بهره وری ایشان در انجام مسئولیت های مربوطه گردند.

2. استرس های شدید تکرارشونده

نوع دیگری از استرس به استرس های شدیدی اشاره دارد که در مقاطع مختلف از زندگی افراد تکرار می شوند، به طوری که فرد در تمام طول زندگی خود دچار اضطراب بوده و در نتیجه توانایی کنترل شرایط بحرانی و فشارهای احتمالی را ندارد. به طور کلی، استرس های شدید تکرارشونده در نتیجه شرایط ناسازگار زندگی فردی و اجتماعی وی ایجاد شده و به بخشی جدایی ناپذیر از زندگی او تبدیل می شوند!

به طور معمول، افراد مبتلا به این نوع از استرس مداوماً خود را در چنگال اضطراب یافته و به نظر می رسد که به نوعی از هیجان عصبی مضاعف رنج می برند. به عبارتی، این دست از افراد همیشه عجله دارند، تحریک پذیر هستند، تصمیمات بدون برنامه ریزی و ناگهانی می گیرند و معمولاً همیشه نگران مسائل پیرامون خود هستند. همچنین استرس های شدید تکرارشونده علائمی مانند میگرن، فشار خون بالا، درد قفسه سینه، بیماری های قلبی و غیره را به همراه دارند. به علاوه، درمان استرس حاد مستلزم مداخله افراد متخصص بوده و طول دوره درمان آن نیز در حدود چند ماه متغیر خواهد بود.

سامانه مشاوره آنلاین های اکسپرت

3. استرس مزمن

به طور کلی، استرس مزمن به نوعی از استرس هایی اشاره دارد که زندگی روزمره افراد را مختل نموده و برای طولانی مدت گریبان گیر ایشان است به طوری که ممکن است مداوای این دست از اضطراب ها ماه ها یا حتی سال ها به طول بینجامد. بر خلاف استرس های گروه اول، این دسته از استرس ها نمی توانند تأثیر مثبتی در زندگی افراد داشته باشند به طوری که آسیب های مخربی بر سلامت روان افراد داشته و در صورت عدم درمان می توانند فرایند زندگی فردی و اجتماعی افراد را مختل نمایند. استرس های مزمن می توانند در نتیجه ازدواج های ناسالم، زندگی پرتنش، شغل نامناسب و … گریبان گیر افراد شده و منجر بدین می گردد تا افراد هیچ راه نجاتی برای رهایی از اضطراب و استرس خود نیابند.

برای مثال، بعضی از استرس های تروماتیک می توانند در صورت عدم درمان منجر به شکل گیری استرس های مزمن شده و نشانه های آن همیشه در فرد باقی بماند. به عبارتی، استرس های مزمن می توانند بر شخصیت، نوع نگرش فرد و روابط اجتماعی وی تأثیر منفی گذاشته و زندگی او را تحت الشعاع قرار دهند. به علاوه، از جمله دیگر معایب استرس های مزمن این است که افراد به داشتن آن ها عادت می نمایند. بدین معنی که ممکن است استرس های طولانی مدت را فراموش نموده و آن ها را نادیده بگیرند، در حالی که استرس های شدید یا تکرارشونده در برهه های خاصی از زندگی به وجود آمده و از همین روی افراد به احتمال زیاد در جهت برطرف آن ها اقدام می نمایند. به طور کلی، استرس های مزمن می توانند منجر به ایجاد خشونت، خودکشی، حمله قلبی، سکته مغزی و حتی سرطان در افراد شوند. همچنین با توجه به طولانی مدت بودن استرس های مزمن، درمان آن ها نیز سختتر بوده و احتیاج به نظارت مستقیم افراد متخصص دارند.

تأثیرات مختلف استرس بسته به میزان شدت آن

به طور کلی، استرس هایی که هیچ گونه اختلالی در فعالیت های روزمره افراد به وجود نمی آورند، در گروه استرس های مفید جای گرفته و منجر به آمادگی هر چه بیشتر آن ها برای انجام مسئولیت های فردی و اجتماعی خواهند شد اما از سوی دیگر استرس های مضر موجب کاهش سطح عملکرد و حتی اختلال در انجام مسئولیت های واگذارشده، هراس، اضطراب، وسواس فکری و وحشت زدگی در افراد می شوند.

روش های مقابله با استرس

همان طور که اشاره شد، انواع مختلف استرس بسته به شدت و قدرت هر یک می توانند موجب آسیب های جدی در بدن انسان شده و زندگی فرد را مختل نمایند. به همین دلیل، در ادامه بعضی روش های مقابله با استرس را مورد آنالیز قرار می دهیم.

1. موارد استرس زا را شناسایی کنید

در ابتدا تمام شرایط، ارتباطات و فعالیت های روزانه خود را آنالیز نموده و مواردی که موجب ایجاد استرس می شوند را یادداشت کنید. سپس هر یک را اولویت بندی نموده و بر اساس ترتیب اولویت در جهت برطرف هر یک اقدام کنید. همان طور که می دانید، کنترل تمام شرایط استرس زا کاری سخت است اما می توانید با صبر، تمرین و تکرار شرایطی که موجب استرس می شوند را تحت کنترل خود در آورید.

2. کارهایی متناسب با حداکثر توان خود را قبول کنید

یکی دیگر از مواردی که از ایجاد تنش و استرس جلوگیری می نمایند این است که کارهایی خارج از توان خود را قبول نکنید. در واقع، می توانید با تمرین مهارت نه گفتن، خود را از موقعیت ها و کارهایی برهانید که علاقه ای به قرار دریافت در آن شرایط ندارید یا توان و زمان انجام آن ها را ندارید.

3. با دوستان خود تبادل نظر کنید

همان طور که می دانید، صحبت کردن با فردی معتمد، دلسوز و مهربان می تواند تا حد زیادی در برطرف تنش ها و استرس های احتمالی شما موثر باشد. در واقع، همدلی و همدردی افراد مورد اعتمادتان با شرایط شما می تواند در کاهش تنش و استرس بسیار یاری نماینده و سازنده باشد. به علاوه، چنانچه در شرایطی قرار گرفتید که صحبت کردن در خصوص استرس ها و تنش های به وجود آمده با دیگران برایتان مشکل بود، می توانید با یک مشاور به گفت وگو بنشینید.

4. احساسات خود را باور کنید

شناسایی انواع مختلف احساسات مثبت و منفی در هر فرد به او یاری می نماید تا توانایی کنترل و روبروه با احساسات نابجا را داشته و در شرایط استرس و اضطراب تصمیمات درستی اتخاذ کند. به علاوه، شناسایی و آنالیز احساسات هر فرد منجر بدین می گردد تا در صورت دچار شدن در موقعیت های استرس زا به درستی علائم استرس را شناسایی نموده و در جهت برطرف آن ها به بهترین نحو ممکن اقدام کند.

5. رفتار خود در هنگام استرس را آنالیز کنید

به طور معمول، افراد در هنگام قرار دریافت در شرایط اضطراب و تنش متوجه رفتارها و عکس العمل های خود نیستند. این در حالی است که می توان با آنالیز مجدد حالات هیجانی و رفتارهای خود در هنگام اضطراب و استرس، نحوه برخورد با دیگران، نحوه حل مسائل و روبروه با شرایط بحرانی را مدیریت نموده و در موارد بعدی نیز راهکاری مناسب را به کار برد.

6. انعطاف پذیر باشید

یکی دیگر از راه های مقابله با استرس، انعطاف پذیر بودن است. به عبارت بهتر، برای مقابله با استرس باید بتوانید در رفتار و شیوه برخوردتان با دیگران و مسائل مختلف تجدید نظر نموده و تغییراتی اعمال کنید. بنابراین می توان با گوش کردن به صحبت های سایرین، آنالیز نشانه ها و علائم استرس خود را با شرایط بحرانی وفق داده و در موقعیت های استرس زا عکس العملی مناسب داشت.

7. نفس عمیق بکشید

همان طور که می دانید، یکی از روش های رایج برای کاهش اضطراب و غلبه بر استرس کشیدن نفس های عمیق است که موجب می گردد تا به آرامشی نسبی رسیده و تا حدودی توانایی لازم برای خروجی از شرایط استرس زا را به دست آورید.

جمع بندی

در این مقاله، دسته بندی های مختلف از انواع استرس را بسته به طول دوره درمان هر یک و همچنین میزان شدت و قدرت هر کدام مورد آنالیز قرار داده و گفتیم که استرس های مثبت می توانند تأثیر مناسبی بر افزایش عملکرد و بازدهی افراد داشته باشند اما از سوی دیگر استرس های منفی و غیرقابل کنترل می توانند موجب آسیب های جبران ناپذیری بر سلامت روان و زندگی فردی و اجتماعی افراد شوند. در نهایت، به آنالیز بعضی راهکارهای رایج به منظور مقابله با انواع مختلف استرس و همچنین برطرف آن ها پرداختیم. آیا شما نیز در شرایط بحرانی استرس و اضطراب را تجربه نموده اید؟ با توجه به آنچه در این مقاله بیان شد، آیا می توانید علائم و نشانه های مختلف استرس را در خود شناسایی کنید؟ نظرات، پیشنهادات و تجربیات خود را در این مورد با ما در میان بگذارید.