همه آنچه باید درباره مضیف و مراسم قهوه خوری در جنوب ایران بدانید - بی نهایت اس ام اس

مضیف

مضیف را می توان سازه ای از جنس نی و حصیر دانست که قدمت آن به هزاره چهارم پیش از میلاد مسیح بازمی گردد یعنی زمانی که سومری ها حکومت می کردند. در زمان های قدیم اغلب خانه های خوزستان دارای مضیف بودند. سازه ای از جنس نی که روی چاله ساخته می گردد. از ویژگی های مهم مضیف خنک بودن آن در فصل تابستان و هوای گرم است وبه علت اینکه سریع آماده می گردد مورد توجه اعراب جنوب قرار گرفته ویکی از برترین وزیباترین مکان برای پذیرایی از مهمانان است .

این مکان عمومی است و برای پذیرایی از مهمان ها مورد استفاده قرار می گیرد، اداره آن از طریق ریش سفید یا شیخ انجام می گردد و یکی از برترین و زیباترین مکان ها برای پذیرایی است. مضیف را همواره رو به سوی قبله می سازند و معمولا ارتفاع در آن نیز کم است تا کسی که وارد آن می گردد کم خم گردد و با این حرکت به نحوی به حاظرین در آن ادای احترام نموده باشد. مضیف ها در ندارند که نشان می دهد در آن ها به روی همه باز است و هر کسی که بخواهد می تواند وارد آن گردد.

ارتباط بین مضیف و مراسم قهوه خوری آن است که معمولا این مراسم سنتی در این جا انجام می گردد اما بعضی به اشتباه نام مراسم را مضیف می گویند. مهمانان سلام و احوالپرسی را از اولین کسی که کنار ورودی نشسته آغاز می کند. معمولا افراد میان سال بالای مضیف می نشینند و صاحب مضیف از آنها با قهوه پذیرایی می کند. معمولا کف آن ها با فرش های عربی پوشیده شده است. وسط فضای مضیف یک اجاق با نام موگد برای مراسم قهوه خوری وجود دارد. از قدیم، معمولا شب ها در کنار ورودی مضیف یک آتش روشن می کردند، به گونه ای که در تمام روز دود کند تا میهمان از دور متوجه وجود مضیف گردد.

وسایل آماده سازی قهوه

در مضیف و مراسم قهوه خوری جنوب ایران از وسایل مخصوصی استفاده می گردد که هر کدام نام مخصوص خود را دارند که به همه آن ها المعامیل گفته می گردد. در این روش سنتی برای تهیه و نوشیدن قهوه از قهوه خام استفاده می گردد که به آن بن گفته می گردد.

• المحماس: ظرفی شبیه به منقاش، استوانه ای شکل است که داخل آن دارای گودی است و روی آتش ذغال گرفته می گردد و بن در آن تفت داده می گردد. در واقع فرآیند رست در آین جا از طریق صاحب مجلس انجام می گردد.
• هاون: هاون یا المجر نوعی ابزار استوانه ای با گودی عمیقی است. معمولا هاون از نوعی فلز قوی ساخته می گردد و دارای دسته ای به نام قضیب است که برای آسیاب نمودن دانه های برشته شده قهوه استفاده می گردد. در این جا عمل کوبیدن و خورد کردن قهوه انجام میگیرد. صداهای که از هاون و آسیاب کردن قهوه به گوش می رسد برای مردمان منطقه مفاهیم به خصوصی دارد.
• گم گم: برای آماده کردن قهوه از دو نوع ظرف خاص استفاده می گردد. به ظرف بزرگتری که برای آماده سازی اولیه قهوه و جوشاندن آن به حد کافی استفاده می گردد گم گم گفته می گردد که معمولا از جنس ورشو ساخته شده و شباهت زیادی به آبپاش دارد. به ظرف کوچکتری که جهت راکد نمودن قهوه به مدت زمان تعیین و گرم نگه داشتن آن و پذیرایی از میهمان استفاده می گردد دله می گویند. در واقع پس از به جوش آمدن آب، قهوه را به آن اضافه می نمایند. پس از فرآیند دم آوری، قهوه را در دله سرو می نمایند.
• فنجان: به استکان بدون دسته ای که قهوه در آن سرو می گردد فنجان گفته می گردد.

البته تمامی ظروف نام برده برای استفاده در مضیف و مراسم قهوره خوری کاملا سنتی است و امروز می توان تنها از طریق دله تمامی مراحل را انجام داد.

مراسم قهوه خوری

این مراسم کاملا آداب و رسوم خود را دارد. باید دقت کنید که با رعایت آن ها میزبان خود را خوشحال سازید. به شخصی که قهوه را نعارف می نماید ساقی گفته می گردد. او حین تعارف کردن به مهمان در مضیف و مراسم قهوه خوری به سمت مهمان خم می گردد و از برخورد دله و فنجان صدا فراوری می نماید تا مهمان متوجه قهوه اش گردد. اگر دوباره قهوه می خواهید فنجان را بدون هیچ حرکتی به ساقی بدهید اگر مه فنجان خالی را به چپ و راست حرکت دهید و به ساقی بدهید. پذیرایی قهوه از طریق ساقی اسامی خاصی دارد که در ادامه آن ها را به شما معرفی می کنیم.

• فنجان اول الهیف: الهیف فنجانی است که ساقی می نوشد تا به مهمانان نشان دهد که قهوه کاملا سالم است و بدون دغدغه آن را میل نمایند.
• فنجان دوم الضیف: الضیف فنجانی است که برای مهمان ریخته می گردد و ساقی آن را با دست راست به مهمان تعارف می نماید. میهمان نیز باید آنرا با دست راست بگیرد و بدون اینکه فنجان را بر روی زمین بگذارد قهوه را میل می کند. گذاشتن فنجان به روزی زمین به معنی داشتن خواسته ای از طرف او می باشد.
• فنجان سوم الکیف: الکیف که در صورت تکان در صورت تکان ندادن فنجان، دوباره سرو میر گردد و علت آن معمولا رضایت مهمان از طعم قهوه و یا احتیاج مهمان به آن است.
• السیف: السیف را می توان فنجانی باری افراد خاص و نادر دانست. به این علت که معمولا دیگر از طریق ساقی سرو نمی گردد بلکه شیخ شخصا آن را برایشان می ریزد و این گونه میهمان پس از صرف فنجان چهارم به ساقی اعلام می کند که در تمامی شادی ها و سختی ها با ساقی شریک است که پس از صرف آن پیمان برادری بین میهمان و شیخ یا ساقی بسته می گردد.

از دیگر رسومات مضیف و مراسم قهوه خوری می توان به نکات زیر اشاره نمود:

• دله در دست چپ و فنجان در دست راست گرفته می گردد.
• فنجان همواره ایستاده به صورت خم تعارف می گردد.
• مهمانان نباید دله را حمل نمایند.
• اگر پسران در مجلس باشند نباید پدرشان ساقی گردد.
• تعارف کردن بر عهده برادر بزرگتر است.